Varšśš: Gossóttin er aš breišast śt til Bįršarbungu!


BįršarbungaStrax og eldsumbrotin hófust ķ Eyjafjallajökli barst tališ mešal almennings aš Kötlu og fjölmišlar réru undir oršróm um aš Kötlugos vęri yfirvofandi.  Almenningur varš oršinn spenntur og viškvęmur gagnvart fréttum af eldgosum. Sannkölluš gossótt tók aš breišast śt.   Nś er gossóttin farin aš berast til Bįršarbungu, ef dęma mį af žeim  fjölda hringinga sem ég hef fengiš frį fjölmišlum sķšustu daga.  Žaš er ekkert spaug aš gefa ķ skyn aš Bįršarbunga kunni aš fara aš gjósa, žvķ žetta er mjög stór eldstöš og ef til vill ein sś stęrsta į Ķslandi.  Viš skulum žvķ lķta ašeins til Vatnajökuls og sjį hvaš hefur gerst ķ Bįršarbungu sķšustu įrin.   Loftmyndin sem fylgir er tekin śr ESA ERS-2 gervihnettinum ķ október įriš 1996.  Sporöskjulagaša svęšiš ķ mišri myndinni er askjan sem er ķ mišri Bįršarbungu. Nešst til hęgri er askjan ķ Grķmsvötnum.  Stóra flykkiš efst til vinstri er Tungnafellsjökull.  Hlykkjótta sprungan milli Grķmsvatna og Bįršarbungu eru gosstöšvarnar ķ Gjįlp žar sem gos hófst ķ lok september 1996. Bįršarbungu er fyrst getiš ķ Landnįmu, žegar bśferlaflutningur Gnśpa-Bįršar fer fram, śr Bįršardal og sušur um Vonarskarš til Fljótshverfis į landnįmsöld.   Eldstöšin sem viš nefnum Bįršarbungu er flókiš kerfi, sem spannar ekki ašeins fjalliš og öskjuna undir noršvestanveršum Vatnajökli, heldur einnig sprungukerfiš sem liggur til noršurs į Dyngjuhįls og sušur ķ Vatnaöldur.  Kerfiš er žvķ um 190 km į lengd.  Žaš er tališ aš um 23 gos hafi oršiš ķ  Bįršarbungu og sprungukerfinu sķšan Ķsland byggšist.  Mörg gosin hafa oršiš ķ jöklinum og sum žeirra hafa orsakaš jökulhlaup sem fóru til noršurs ķ Jökulsį į Fjöllum, einkum į įtjįndu öld.Bįršarbunga

Fyrir um 8600 įrum var eitt stęrsta gos Ķslands ķ sprungukerfinu sušur af Bįršarbungu, žegar Žjórsįrhraun rann, og er žaš um 25 rśmkķlómetrar aš stęrš, eša nęstum žvķ helmingi stęrra en Skaftįreldar 1783.   Žrjś gos hafa oršiš ķ sprungukerfinu sķšan land byggšist, fyrst um 870 er Vatnaöldur gusu, žį 1477 er gos žaš varš sem myndaši Veišivötn, og sķšast 1862 ķ Tröllagķgum.   Įriš 1996 hófst eldgos ķ Vatnajökli į milli Bįršarbungu og Grķmsvatna, og hefur gosiš veriš żmist kennt viš Gjįlp, eša Jökulbrjót.  Jaršfręšinga deilir į um hvort gos žetta telst til Grķmsvatna eša Bįršarbungu, eša hvort kvikan er ef til vill blanda frį žessum tveimur eldstöšvum.   Rétt įšur en gosiš hófst varš mjög sterkur jaršskjįlfti ķ noršur hluta Bįršarbungu, meš styrkleika 5,6.  Žessi skjįlfti og fyrri skjįlftar ķ Bįršarbungu hafa  myndaš ótrślega reglulegan  hring umhverfis eldstöšina.  Greint er frį rannsóknum į žessu merkilega fyrirbęri  ķ grein įriš 1998 eftir M. Nettles og G. Ekström  hér.  Sennilega er žetta vitneskja um hringlaga sprungu sem afmarkar misgengiš umhverfis öskjuna.  En hvaš hefur gerst ķ Bįršarbungu sķšan? Skjįlftar Bįršarbungu Žar koma frįbęr jaršskjįlftagögn Vešurstofunnar aš gagni.  Fyrst lķtum viš į myndina fyrir ofan, sem sżnir uppsafnaša orku sem hefur veriš leyst śr lęšingi ķ jaršskjįlftum frį 1992 til 2001.  Žarna kemur greinilega fram kippur sem er tengdur skjįlftavirkni undir Bįršarbungu įriš 1996 og tendur eldgosinu žaš įr.  Eftir žaš geršist eiginlega ekki neitt sérstakt. Nęst lķtum viš į mynd sem sżnir uppsafnašan fjölda af jaršskjįlftum frį  įrinu 2001 og fram į okkar daga, įriš 2010.  Žaš var töluveršur kippur seinni part įrs įriš 2004, žegar um 200 skjįlftar komu fram undir eldstöšinni.  Sķšan hefur veriš nokkuš stöšug skjįlftavirkni undir Bįršarbungu, en engar stórvęgilegar breytingar.  Lķnuritiš sżnir jafna og stöšuga tķšni skjįlfta sķšastlišin fimm įr, en engar meiri hįttar breytingar.  Aušvitaš geta atburšir gerst mjög hratt og óvęnt ķ slķkri eldstöš og gos kunna aš gera lķtil eša engin boš  į undan sér, en ég sé ekki įstęšu til aš halda aš neitt sérstakt sé ķ vęndum, og vonandi fer gossóttin aš réna.


« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Athugasemdir

1 Smįmynd: Sumarliši Einar Dašason

Žetta er fróšlegur pistill. Takk fyrir hann.

Sumarliši Einar Dašason, 13.5.2010 kl. 21:58

2 identicon

Fyrir nokkrum vikum sķšan (ķ Mars minnir mig) varš kvikuinnskot ķ Bįršarbungu. Žaš olli jaršskjįlftum sem nįšu alveg styrkleikanum ML4 į ricther kvaršann samkvęmt kerfi Vešurstofunnar. Sś jaršskjįlftahrina setti Grķmsvötn nęstum žvķ af staš og munaši engu aš žar yrši eldgos ķ kjölfariš.

Ég tel aš į žessari stundu sé eldgos ekki yfirvofandi. Žaš gęti hinsvegar breyst meš mjög skömmum fyrirvara (minna en žrem mįnušum) ef svo ber undir.

Jón Frķmann (IP-tala skrįš) 13.5.2010 kl. 23:03

3 Smįmynd: Njöršur Helgason

Góš og fróšleg lesning Haraldur, žakka žér fyrir.

Njöršur Helgason, 13.5.2010 kl. 23:34

4 identicon

Žetta er skemmtileg lesning. Mér finnst bloggiš vera vel heppnaš og ķ anda sannra fręšimanna sem vilja mišla af reynslu sinni og žekkingu til almennings.

Flokkast Kistufelliš sem hluti af Bįršarbungu? Mér žętti gaman aš fręšast um Öskjusvęšiš lķka. Mig langar aš vita hvernig žaš tengist Bįršarbungu og Kröflusvęšinu žvķ jaršskjįlftarnir viršast koma į svipušum tķma ķ allar žrjįr eldstöšvarnar.

Helga (IP-tala skrįš) 14.5.2010 kl. 11:17

5 identicon

Tek undir meš Helgu hér aš ofan meš hversu dżrmętt žaš er aš eiga frįbęra vķsindamenn, sem eru til meš aš tślka sķn flóknu fręši fyrir almenningi į ašgengilegan hįtt. Į hinn bóginn er aušvitaš įmęlisvert žegar fjölmišlafólk nżtir sér fįfręši fólks um jaršfręšileg fyrirbrigši til aš vekja upp skelfingu ķ žeim tilgangi einum aš selja sig. Žį er sannarlega gott aš geta lesiš yfirveguš skrif manns, sem hefur vit į žvķ sem hann er aš tala um. - Mį til meš aš koma žvķ aš hér, aš žaš er sérstakt fagnašarefni aš dr. Haraldur skuli hafa léš mįls į žvķ aš fara sem leišsögumašur ķ fręšsluferšir um jaršfręši ķ nįgrenni Eldfjallasafnsins ķ Stykkishólmi, eins og lesa mįtti um ķ Morgunblašinu ķ morgun (14.5.2010).

Žorkell Gušbrands (IP-tala skrįš) 14.5.2010 kl. 11:38

6 identicon

Vil bara taka undir meš Helgu og žakka kęrlega fyrir velžeginn fróšleik frį fyrstu hendi.

Bestu žakkir

Jón Baldur Hlķšberg (IP-tala skrįš) 14.5.2010 kl. 11:46

7 identicon

Ég er sammįla Helgu en ég męli meš žvķ aš fólk fari į Eldfjallasafniš ķ hólminum og kynni sér safniš. Ég fór nżlega ķ skólaferšalag žangaš og fékk aš spurja Harald nokkura spurninga um eldgos og tókst honum frįbęrlega aš létta mig af gosóttanum.
Takk fyrir frįbęrar greinar Haraldur og endilega halltu įfram aš rita žęr!

Įstžór Sigurvinsson (IP-tala skrįš) 14.5.2010 kl. 22:27

Bęta viš athugasemd

Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband