Innri gerš Bįršarbungu
17.8.2014 | 06:00
Bįršarbunga er į heimslista hjį Göran Ekström yfir mjög óvenjulega jaršskjįlfta, og er merkilega sögu aš segja af žvķ. Ķ október įriš 1996 uršu margir skjįlftar į eša viš brśnir öskju Bįršarbungu, undir Vatnajökli, eins og sżnt er į fyrstu mynd. Hvort žessi skjįlftavirkni sé tengd gosinu ķ Gjįlp žaš įr er umdeilt efni, en žaš skiftir reyndar ekki mįli hér ķ žessu sambandi. Žaš hafa oršiš alls tķu stórir en fremur grunnir (3 til 8 km) jaršskjįlftar ķ Bįršarbungu į tuttugu įra tķmabili (frį 1976 til 1996), sem mynda hring umhverfis öskjuna. Žeir eru allir af stęršinni 5,1 til 5,6 og į 3,3 til 6,7 km dżpi. Flestir skjįlftar į Ķslandi eru tengdir glišnun flekamótanna, en žessir skjįlftar undir Bįršarbungu sżna aftur į móti žrżsting ķ jaršskorpunni. Meredith Nettles og Göran Ekström hafa tślkaš žessa skjįlfta sem afleišingu af žrżstingi af keilulaga jaršskorputappa undir Bįršarbungu, eins og myndin sżnir. Žaš er hringlaga sprungukerfi undir öskjunni, sem afmarkar jaršskorputappann. Ofan į tappanum situr kvikužró, skammt undir yfirborši, eins og žrišja myndin sżnir. Žegar kvika safnast fyrir ķ grunnu kvikužrónni, žį vex žrżstingur žar, sem hefur žęr afleišingar aš tappanum er żtt nišur, hringlaga sprungur myndast umhverfis tappann og valda jaršskjįlftum. Upp ķ gegnum mišjan tappann teikna žau Nettles og Ekström rįs, sem kvika leitar upp um frį möttli til kvikužróarinnar fyrir ofan tappann. Žessi mynd er sś fyrsta sem hefur veriš dregin af jaršskorpunni undir Bįršarbungu og į hśn eflaust eftir aš verša bętt og endurbętt meš tķmanum. Askjan sem sést į yfirborši Bįršarbungu er um 10 km ķ žvermįl, og er lķklegt aš grunna kvikužróin sé svipuš aš stęrš. Nś viršist skjįlftavirknin raša sér ķ hringlaga form eftir śtlķnum öskjunnar, eins og kemur fram į sķšustu myndinni. Er žaš orskaš af hreyfingu tappans, sem Ekström sér undir Bįršarbungu? Er žį kvika aš safnast fyrir ķ grunnu kvikužrónni ofan tappans? Samkvęmt hans lķkani er žį von į skjįlftum af stęršargrįšunni 5, žegar tappinn žrystist nišur.
Meginflokkur: Vķsindi og fręši | Aukaflokkar: Bįršarbunga, Jaršskjįlftar, Jaršskorpan | Breytt s.d. kl. 06:14 | Facebook
Athugasemdir
Sęll Haraldur
Er žetta sama eša svipaš fyrirbęri og geršist fyrir nokkrum įrum ķ Nyiragongo ķ Austur-Afrķku?
Jślķus Valsson, 17.8.2014 kl. 08:17
Nei, Nyiragongo hefur ekki öskju. Žaš er hįtt og fagurt eldfjall, meš 2 km višum toppgķg. Oftast er virk hrauntjörn ķ gķgnum. Hraungos fręa eldfjallinu hafa valdiš miklum usla, einkum įriš 2000 og 1977.
Haraldur Siguršsson, 17.8.2014 kl. 11:01
er tapin žaš žettur ķ aš žrķstķngurinn leiti til hlišar hve oft skildi gosiš śr toppstikkinu. og kanski er eins gott aš tappin haldi
kristinn geir steindórsson briem (IP-tala skrįš) 17.8.2014 kl. 11:06
Lķkaniš byggist į žvķ aš hreyfingar tappans séu nišur į viš. Viš žaš dregur śr žrżstingi ķ kvikužrónni fyrir ofan.
Haraldur Siguršsson, 17.8.2014 kl. 12:26
Sęll Haraldur, virkilega įhugavert. Ég varš forvitinn og tók žessvegna tölur af vefsķšu vešurstofunnar og gerši žrķvķddar plott af žessari jaršskjįlftahrinu. Veit ekki hvort žaš sé ķ lagi aš setja inn tengla inn ķ athugasemdir, en ég prófa.
http://picpaste.com/bardarbunga_animation.gif
Žś sérš žrjįr stęršir af hringjum (merkjum), minnsta eru skjįlftar undir einum og stęrsta yfir žremur. Mašur byrjar suš vestan viš Bįršarbungu og horfir ķ norš austur, svo fęrist mašur sušur fyrir og endar į aš horfa į norš vestur. Liturinn segir til um aldur skjįlftans.
Kvešja H.Sig.
H.Sig. (IP-tala skrįš) 17.8.2014 kl. 13:16
Ég žakka H.Sig fyrir žetta framlag. Setjiš tengslin inn į vefžjón ykkar og spiliš. Žį kemur fram 3-D mynda af dreifingu skjįlfta ķ rśmi og dżpi. Fróšlegt aš sjį aš skjįlftar frį sama tķma viršast raša sér upp ķ lóšréttar lķnur. Skjįlftar viršast fylgja mest hringlaga myndun, sennilega tappanum sem ég hef fjallaš um hér fyrir ofan.
Haraldur Siguršsson, 17.8.2014 kl. 13:30
žakka fyrir. žį hlżtur žetaš aš vera žykkur tapi. og stórir leišarar frį bįršarbśngu skżrir eflaust ymis gos sem frį henni kemur
kristinn geir steindórsson briem (IP-tala skrįš) 17.8.2014 kl. 14:33
Žessi žrķvķddarmynd er alveg hreint frįbęr, takk fyrir hana. Į henni sést greinilega móta fyrir strokk- eša keilulaga fyrirbęri, sem gęti einmitt veriš žessi tappi sem um ręšir. Ef žaš er tilfelliš žį er žessi tappi risavaxinn.
Hvaš gerist ef hann losnar, eša til dęmis brotnar ķ smęrri parta undan žrżstingi vegna žessara hręringa? Gęti žį komiš gos upp śr stóru kvikužrónni sem er undir honum? Yrši žaš žį ekki grķšarlega stórt gos?
Vonum samt žaš besta fyrir land og žjóš.
Gušmundur Įsgeirsson, 17.8.2014 kl. 16:11
Tappinn er hluti af jaršskorpunni og jafn djśpur og hann er breišur, eša 10 til 20 km į kant. Engin hętta į aš hann losni! En žaš er kvikužróin sem er fyrir ofan hann, sem viš höfum mestan įhuga į. Žur henni koma gosin, ef einhver verša. Žakka H. Sig fyrir žrķvķddarmyndina. Gott ef hann uppfęrir hana fljótlega.
Haraldur Siguršsson, 17.8.2014 kl. 16:17
Reglulega flott žrķvķddarmynd H.Sig, ég tók mér bessaleyfi og setti hana į annan žjón sem gerir manni aušveldara aš skoša hana betur, stękka, setja į pįsu og fl. (Ég get aš sjįlfsögšu fjarlęgt hana ef žś vilt)
http://gfycat.com/GlumUncommonDragonfly
Gušmundur Haršarson (IP-tala skrįš) 17.8.2014 kl. 16:43
Ég tek undir, aš žetta er mjög gagnleg mynd. Svo viršist sem skjįlftavirknin sé į hverjum tķma bundin viš eina hliš tappans. Einnig merkilegt aš skjįlftar nį varla nišur fyrir 15 km. Er skorpan žar fyrir nešan oršin of heit til aš brotna? Oršin plastķsk?
Haraldur Siguršsson, 17.8.2014 kl. 17:52
Takk fyrir aš flytja myndina Gušmundur, aš sjįlfsgöšu er žaš ķ lagi. Var ķ smį vandręšum aš finna einhvern staš žar sem hęgt er aš vista stórar GIF myndir.
Ég prófaši ašeins aš fķnpśssa grafķkina og uppfęrši gagnasettiš. Kvaršinn į bįšum vatnsréttu įsunum er nśna nęrri žvķ jafn (var ekki alveg jafn į upphaflegu myndinni). Žaš eru ca. 55 km į hvern kannt. Dżptin nęr nišur į 25 km svo hlutfalliš milli lóš og vatnsrétts er rétt rśmlega 2.
Žaš sem mér finnst įhugaveršast viš žetta er hvernig skjįlftarnir rašast ķ kringum žennan tappa ķ tķma. Ég reyndi aš fanga žaš meš žvķ aš teikna inn tķu skjįlfta ķ einu (um hundraš myndir ķ allt žar sem žaš eru um žśsund skjįlftar ķ gagnasafninu), og viš hverja mynd snéri ég um eina grįšu réttsęlis (eins og įhorfandi feršist rangsęlis).
Hér mį sjį žetta:
http://gfycat.com/RichSoreAustraliankestrel
Žaš gerist eitthvaš žarna hįlfa leiš inn ķ sem ég get ekki leišrétt, eins og gagnsęiš į öllum punktunum breytist tķmabundiš.
Hér er svo önnur svipuš og žessari fyrstu, nema meš žessum įšurnefndu breytingum og nżjustu gögnum, og reyndar bętti ég viš nśna aš hśn snżst heilan hring umhverfis bunguna:
http://gfycat.com/FaithfulRipeIntermediateegret
Pķlan į botninum bendir ķ noršur.
H.Sig. (IP-tala skrįš) 17.8.2014 kl. 19:35
Takk fyrir žetta, H. Sig. Mįliš er aš skżrast. Tappinn er greinilega raunverulegt fyrirbęri.
Haraldur Siguršsson, 18.8.2014 kl. 00:18
Žiš eruš magnašir. Gaman aš sjį žetta og reyna aš skilja
Įsta Marķa H Jensen, 27.8.2014 kl. 15:21
Žaš er eins gott aš hann sé ķ gatinu annars fęri allt til fjandans
Įsta Marķa H Jensen, 28.8.2014 kl. 18:08
Bęta viš athugasemd [Innskrįning]
Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.