Hetjan mín er Árni Thorlacius

Ég er fæddur í Norska Húsinu í Stykkishólmi og þar ólst ég upp.  Forvitni mín um ævi og störf Árna Thorlacíus (1802-1891) er því eðlileg, en hann reisti þetta merka hús milli 1828 og 1832 og bjó þar til dauðadags. Það er elsta tvílyfta húsið á Íslandi.  Árni var af ætt útgerðarmanna og kaupmanna.   Faðir hans, Ólafur Thorlacíus, var einn umfangsmesti kaupmaður á Íslandi í lok átjándu aldar.  Einnig stundaði hann stórútgerð. Hann lét til dæmis eitt skipa sinna sigla beint með saltfiskfarm til Spánar en hin sigldu með kaupstaðavörur til Kaupinhafnar.  Vegna dugnaðar hans hófst Bíldudalsfiskur til vegs og virðingar á mörkuðum erlendis.   Árið 1807 festi Ólafur kaup á Stykkishólmsverslun og reiddi kaupverðið út í hönd: 5622 ríkisdali.  Hann lést skyndilega árið 1815 á besta aldri.  Þá voru eignir hans taldar 100,000 ríkisdalir silfurverðs.  Tveir synir hans, ómyndugir, tóku nú við auðnum.  Bogi Benedictsen hafði starfað sem factor fyrir Ólaf Thorlacíus og eftir andlát Ólafs tók hann við rekstrinum fyrir hönd ekkjunnar og hinna ungu sona.  Árni var því kaupmannssonur, sem hafði úr miklum auði að spila. Hann var settur til mennta í Danmörku og Noregi, í tungumálum, verslunarmennsku og skipstjórnar- og siglingafræðum.  Hann var því menntaður sem endurreisnarmaður og vel falinn til að stýra verklegum framförum.  Árni var sendur fyrst til náms í menntaskóla í Kaupmannahöfn árið sem faðir hans deyr, 1815.  Í þessum sama skóla var spekingurinn Georg Brandes síðar við nám.  Árni útskrifast árið 1818, aðeins 16 ára.  Þá snýr hann til Björginar í nám í sjómannafræðum og tók stöðu sem sjómaður í siglingum milli Noregs og Danmerkur um tíma.  Árið 1821 er hann kominn með skipstjóraréttindi, einn af mjög fáum Íslendingum á þeim tíma. Árni var nú fær að stýra sínum eigin hafskipum milli Íslands og Evrópu.  En hann var einnig bæði vísindamaður, heimsborgari, kaupmaður, bóndi, farmaður og áhugamaður um fornminjar og sögu landsins.  Þarna togast á sjómennskan, fræðin og bóndinn.   Árni var talinn hreystimenni, sægarpur og mikill á velli.  Myndin sem fylgir er tekin á efri árum hans.  Hann var skotfimur  og einnig skutlari, sem var flínkur við selveiðar og í návígi við hvali.   Hann var einn af stofnendum lestrarfélags í Stykkishólmi árið 1841 og síðar varð úr því Amtsbókasafn árið 1847 eða Bókasafn Vesturamtsins.  Bókasafnið var til húsa fyrst um sinn í Norska Húsinu.  Árni var einnig öflugur í sjálfstæðisbaráttunni og starfsemi hans var hluti af félagsvakningu og sjálfstæðishrefingu Jóns Sigurðssonar.   Milli Árna og Jóns barst mikill fjöldi sendibréfa um ýmiss málefni.   Hann studdi einnig við skáld og rithöfunda, sem áttu erfitt uppdráttar, einkum þau Sigurð Breiðfjörð og Júlíönu Jónsdóttur.  Í nóvember árið 1845 hefur Árni veðurathuganir og byrjar að halda veðurbók sína, sem nú er á Þjóðminjasafni.   Hann mældi í fyrstu bæði hita og loftþrýsting nokkurm sinnum á dag, en  árið 1856 hóf hann einnig úrkomumælingar og sjávarhitamælingar ári síðar.  Það er almennt talið að mælingar Árna í Stykkishólmi mega réttilega teljast hornsteinn íslenska veðurstöðvakerfisins.  Þær eru einnig ómetanlegur þáttur í heildarmynd veðurlags á Norður Atlantshafi til lengri tíma.  Árni hélt áfram reglubundnum veðurathugunum til ársins 1889, en þá tók sonur hans við.  Síðan hafa veðurathuganir verið gerðar í Stykkishólmi óslitið.