Söguleg hraun í grennd við höfuðborgina

Árið 2011 gerðu Almannavarnir áhættumat fyrir höfuðborgarsvæðið. Þar er fjallað um eldgos aðeins á hálfri síðu!  En ágætt kort fylgir með skýrslunni, sem sýnir útbreiðslu hrauna á höfuðborgarsvæðinu, og þar á meðal sögulegra hrauna, eða hrauna sem hafa runnið síðan land byggðist. Myndin er hér til hliðar og það er vel þess vert að skoða hana náið.  Á kortinu eru sögulegu hraunin sýnd með svörtum lit, þar á meða Kapelluhraun, en dökkgráu hraunin eru forsöguleg, eða yngri en um tíu þúsund ára. Rauðu línurnar eru sprungur eða misgengi vegna skorpuhreyfinga og gliðnunar.  Í jarðfræðinni hefur mér reynst vel ein almenn regla: þar sem ung hraun hafa runnið, eru miklar líkur á að önnur hraun bætist ofaná í framtíðinni.  Hraun drepa engann, en þau jafna byggð við jörðu, eins og við minnumst vel frá gosinu í Heimaey árið 1973.  Sum af þessum svörtu og sögulegu hraunum eiga rætur að rekja til eldstöðvarinnar sem er tengd Krýsuvík.

Athugasemdir

[Jack Daniel's, 27.5.2012 kl. 14:02]

Nú langar mig að spyrja þig að einu. Hvernig yrði hraunrennsli ef það myndaðist gossprunga eins og þú minnist á í þessu bloggi, http://vulkan.blog.is/blog/vulkan/entry/1241799/

Ég hef nefnilega trú á því að það séu ansi margir sem þyrstir í þá vitneskju.

[Haraldur Sigurðsson, 27.5.2012 kl. 14:16]

Það er háð því hvar sprungan myndi opnast, en síðan fylgir hraunrennsli landslagi, niður hallann. Reyndar hefði maður búist við því að áhættumat Almannavarna hefðu gert líkan af slíku dæmi, en svo er ekki í þeirra skýrslu.

[Júlíus Valsson, 27.5.2012 kl. 15:01]

Þetta er mjög áhugaverð umræða og merkilegt hve lítið hefur veirð fjallað opinberlega um mögulega hættu sem getur stafað af eldgosum á Stór-Reykjavíkursvæðinu. Hingað til hefur aðallega verið fjallað um jarðskjálftavá, eiturefni og hryðjuverk. Menn virðast loka augunum fyrir raunverulegum hættum í umhverfinu. 

[Haraldur Sigurðsson, 27.5.2012 kl. 15:08]

Það munu vera um 28 sérfræðingar sem skrifa undir skýrslu Almannavarna um áhættumat á höfuðborgarsvæðinu árið 2011, en enginn þeirra er jarðfræðingur. Dálítið merkilegt?

[Júlíus Valsson, 27.5.2012 kl. 15:48]

Mér sýnist þetta bara vera sama gamla íslenska andverðleikaviðhorfið

[Björn Jónsson (IP-tala skráð) 27.5.2012 kl. 19:58]

Virkilega sorglegt að sjá þig kominn í ekkifréttaflokk jarðfræðinga, Haraldur.

Bull og endaleysur um eldgos sem eiga sér svo aldrei stað.

Þú hefur kannski ekki áttað þig á því frekar en svo margir að fjölmiðlarnir VERÐA að fylla fréttatíma sína, sama með hvaða innantómu hjali það er.

Og hér fellur jarðfræðin einmitt eins og flís við rass: jarðskjálfti upp á einn eða tvo við, eða landris upp einn eða tvo cm einhversstaðar, t.d. við Herðubreið, Upptyppinga, Öskju Grímsvötn, Kötlu, Heklu, Krýsuvík o.s.frv, og BINGÓ, hringekjan fer á stað. Jarðfræðingur fenginn í viðtal, sem að svo bullar og hjalar frá sér allt vit, í 3-4-5 mínútur, á meðan fjölmiðlungurinn brosir í kampinn, sæll og glaður því ekki þarf hann þá lengur að hafa áhyggjur af að fylla plássið með öðru efni á meðan (verst af öllu: alvöru fréttum, af því sem raunverulega er að gerast í landinu).

Lengi vel stóð Ari Trausti þessa vakt, endalausar bunur á þessum nótum úr honum í amk tvo áratugi, gott ef hann er ekki að fara í forsetann út á það.

En síðasta áratuginn eða svo hefur mátt treysta á Pál Einarsson til þess að láta dæluna ganga viðstöðulaust.

Með einlægri ósk um að þú afþakkir framvegis "viðtöl" af þessu tagi og snúir þér alfarið að þínu góða safni og fróðlegu vefsíðu en látir þeim við Suðurgötuna og Bústaðaveginn eftir að láta kitla í sér hégómagirndina.

[pall jonsson (IP-tala skráð) 27.5.2012 kl. 20:25]

Björn Jónsson: Hér er ekki verið að fjalla um EKKI fréttir. Svo inngróin er þöggun í íslensku samfélagi að ekki má greina frá hættum sem að okkur steðja. Raunverulegum hættum. Fyrir nokkrum áratugum var gert áhættumat vegna eldgosa fyrir höfuðborgarsvæðið. Þessu mati var stungið undir stól þar sem, eins og Haraldur bendir á, hrikalegar aðstæður gætu myndast á höfuðborgarsvæðinu. Ef það teljast EKKI fréttir að goshætta er á svæðinu frá Krýsuvík og yfir í Hengil, ef menn vilja stinga höfði sínu í sandinn, þá mega menn gera það. En í guðannabænum bið ég slíka einstaklinga að gera okkur hinum þann greiða að sleppa þvi að taka þátt í umræðu sem þeir afneita um leið. Þessar upplýsingar Haraldar og umræða sem vonandi verður upplýsandi er þörf og þakkarverð.

[HP Foss, 27.5.2012 kl. 20:26]

Mér finnast þetta nauðsynlegar pælingar, er ekki sammála Birni, það hlýtur að mega ræða það sem kann að verða, jafnvel þó það gerist ekki og við vonum að það gerist ekki. Til hvers eru allar þessar athuganir ef ekki má deila þeim með okkur almúganum? Hvers vegna var okkur ekki sagt frá stórum skjálfta í Laka þegar Grímsvötn gusu? Hefði það drepið okkur að vita af því? Erum við svo treg að við getum ekki spáð í spilin eins og þau eru ?

Kv Helgi Pálsson

[Haraldur Sigurðsson, 27.5.2012 kl. 21:38]

Rólegir nú, piltar! Ekki æsast of mikið út af engu. Það sem Björn bendir á, er að varast ber að færa fjölmiðlum æsifréttir að óþörfu. Það sem ég er hins vegar að leitast við, er að færa almenningi upplýsingar um okkar nánasta umhverfi, og hefja umræðu og skiptast á hugmyndum og fróðleik um mikilvægt efni.

[Einar Björn Bjarnason, 27.5.2012 kl. 22:39]

Takk fyrir að vekja athygli á þessu. Verður sem fyrst fara að vinna að viðbragðsáætlunum, framkvæma síðan æfingar sem eðlilega væri fremur umfangsmiklar. Hef þó smávegir efasemdir um að praktískt væri að láta íbúa taka þátt í æfingu, eins og hefur verið gert í nágrenni við Kötlu. En það er stór munur á æfingu íbúa fyrir rýmingu við nágrenni Kötlu, og sambærilegs undirbúnings fyrir svo fjölmennar byggðir sem þær sem við höfum hér.

Kv.

[Sigurður Antonsson, 27.5.2012 kl. 23:07]

Miðað við tíðni gosa á Reykjanesskaganum og sögu má álykta hvenær búast megi við næsta gosi. Eftir því sem ég geng meir um svæðið finnst mér óhjákvæmilegt að gos einhverstaðar á skaganum gæti komið í náinni framtíð. Hraun við Eldvörp, Afstapahraun, hraun úr Nyrðri eldborg, jafnvel hraun við Búrfellsgjá eru ekki ýkja gömul. Vísindamenn okkar þekkja gossöguna og jarðfræðikort eru til af svæðinu. Vísir af eldfjallasafni þyrfti að vera á Reykjanesinu okkur til fróðleiks og ferðamönnum. Aðgengilegt húsnæði væri hægt að útvega. Vá sem stafar af eldsumbrotum getur verið með margvíslegum hætti eins og við lærðum í nýlegu gosi frá Eyjafjallajökli. Aðalmálið er að við fáum þekkingu á okkar eigið umhverfi og getum upplýst aðra.

[pall jonsson (IP-tala skráð) 28.5.2012 kl. 01:05]

Björn Jónsson: Hér er ekki verið að fjalla um EKKI fréttir. Svo inngróin er þöggun í íslensku samfélagi að ekki má greina frá hættum sem að okkur steðja. Raunverulegum hættum. Fyrir nokkrum áratugum var gert áhættumat vegna eldgosa fyrir höfuðborgarsvæðið. Þessu mati var stungið undir stól þar sem, eins og Haraldur bendir á, hrikalegar aðstæður gætu myndast á höfuðborgarsvæðinu. Ef það teljast EKKI fréttir að goshætta er á svæðinu frá Krýsuvík og yfir í Hengil, ef menn vilja stinga höfði sínu í sandinn, þá mega menn gera það. En í guðannabænum bið ég slíka einstaklinga að gera okkur hinum þann greiða að sleppa þvi að taka þátt í umræðu sem þeir afneita um leið. Þessar upplýsingar Haraldar og umræða sem vonandi verður upplýsandi er þörf og þakkarverð.

[Jack Daniel's, 28.5.2012 kl. 10:04]

Í framhaldi af því sem ég spurði, þá skulum við taka dæmi um sprungu frá Elliðárvatni sunnanverðu og 10 km til suð-suð-vesturs sem dældi upp þunnfljótandi hrauni.

[Benedikta E, 28.5.2012 kl. 22:40]

Haraldur - Mig langar til að spyrja þig um jarðskjálftana sem urðu  í vetur með upptök fyrir ofan Hafnarfjörð og annað á sama tíma með upptök við Litlu kaffistofuna 3.?  -

Þeir fundust mjög vel hér í Reykjavík þar sem ég bý fólk var hrætt við þetta svona inni í byggð -  það var ekkert talað um þetta af fræðingum og Almannavörnum öðruvísi en að þetta væri ekkert að óttast þetta væri bara vanalegt - og það er nú ekki satt vanalegt er það ekki á þessu svæði að það komi þetta stótir skjálftar.

Viðbragðsáætlun ekki nefnd eða kynnt.

Má búast við skjálftum á þessu svæði og þá hvernig ?