Skerin Vísa Veginn

Í gær lentum við með þyrlu á Skerjum í Eyjafjallajökli, skammt fyrir vestan hinn gjósandi toppgíg  eldkeilunnar. Það var stórfengleglegt að sjá gosmökkinn brjótast upp úr gígnum í návígi.  Lendingarstaðurinn er sýndur með litlum rauðum hring á kortinu til hliðar.  Stóri hringurinn sýnir virka gíginn. Skerin eru merkileg jarðmyndun.  Árið  2009 varði jarðfræðingurinn Birgir Vilhelm Óskarsson MSc ritgerð við Háskóla Islands um goshrygginn Skerin í vestur hluta Eyjafjallajökuls.  Það má margt læra af ritgerð hans sem snertir eldvirknina í eldkeilunni í dag, en ritgerðina er hægt að nálgast hér. 

 Það er til dæmis fróðlegt að bera saman efnagreiningar Birgis á gosefnum sem komu upp í Skerjum kringum 920 e.Kr. og efnagreiningum Níels Óskarsonar á öskunni sem nú gýs uppúr toppgíg Eyjafjallajökuls. Myndin til hliðar sýnir efnagreiningar Birgis, og ég hef sett inn rauðan hring þar sem nýja gjóskan fellur á plottið.   Kvika úr eldfjalli getur verið breytileg en innan vissra marka. Þannig er viss dreifing á efnasamsetningunni, en dreifingin fylgir oftast svipaðri stefnu gos eftir gos. Kvikan sem nú gýs er náskyld þeirri sem myndaði Skerin kringum 920, og fellur á  sömu  stefnu eða ferli í  línuritinu.  Það bendir til að nýja kvikan kann að koma úr sömu kvikuþró og var virk árið 920 eða alla vega af sama uppruna. 

Heldur var kuldalegt á Skerjum í gær. Norðan vindur, mikið frost og glerhált.  Gráar andesít og dasít klappir standa uppúr ísnum hér.  Annars er jökullinn alveg tandur hreinn hér vestan gígsins,  en aðeins austar byrjar brún rönd öskufallsins rétt við gígbrúnina. Aska hefur ekki enn borist til vesturs. Fyrir utan öskudreifina eru samt nokkrar djúpar holur í ísinn. Þar hafa “bombur” eða stórir og glóandi heitir steinar  kastast út úr gígnum og lent á jökulinn. Hér bræða þeir sig strax niður í ísinn og mynda holur.   Nú virðast gígarnir hafa sameinast í einn stóran gíg, og var nær stöðugt streymi af svörtum eða dökkgráum gjóskubólstrum  uppúr honum, sem risu strax upp í um 400  m hæð. Þá blandast gjóskan andrúmslofti og gufu, og breytist þá litur bólstranna í ýmis brún litaafbrigði, en þessir bólstar rísa síðan upp í allt að 3 til 4 km hæð áður en þeir berast til suðurs með norðanáttinni og demba ösku sinni niður yfir sveitina og út á sjó.  Ég þakka Reyni Péturssyni þyrluflugmanni fyrir frábært flug.

Athugasemdir

[Ómar Bjarki Smárason, 18.4.2010 kl. 11:46]

Flott samantekt hjá þér Haraldur og ég verð nú að viðurkenna að ég er sáttari við að það sé nú komið á hreint að þetta er trachy-andesít af en ekki andesít eða íslandít af þóleiítisku bergröðinni. Og hafðu þakkir fyrir að benda okkur á ritgerð Birgis V. Óskarssonar.

Það verður gaman að lesa samantektir þínar af gosinu áfram á meðan það stendur og vonandi einnig þegar því loks lýkur. Þú kemst greinilega í meira návígi við þetta en við hin sem kjósum að halda okkur í hæfi legri fjarlægð...

Góðar kveðjur,