Hvað olli mesta útdauða jarðar?

Ég hef nýlega fjallað um mesta útdauða eða aldauða lífríkis jarðar, í lok Perm tímabilsins. Þá dóu út um 96% af lífverum og mjög litlu munaði að jörðin yrði líflaus með öllu. Í fyrri pistlum benti ég á, að þessi útdauði, fyrir um 252 milljón árum, er nokkurn veginn á sama tíma og stórgosin urðu í Síberíu, þegar heiti reiturinn sem nú er undir Íslandi fyrst kom upp á yfirborð jarðar. Margir hafa því tengt útdauðann við eldgosin miklu. Þá hafa þeir vitnað til áhrifa frá gastegundum, sem fylgja gosunum. Brennisteinstvíoxíði frá eldgosum hefur verið kennt um að kæla jörðina og valda útdauða. Klórgasi frá eldgosum hefur verið kennt um að eyða ósón laginu og valda stökkbreytingum. Koldíoxíði frá eldgosum hefur verið kennt um að valda gífurlegum gróðurhúsáhrifum og mjög háum hita. Þetta eru allt góðar uppástungur, en þær eru á engum rökum reistar. Hvað er það sem við vitum um þessi tímamörk? Ekki svo mikið. En nú vitum við að minnsta kosti að útdauðinn gerðist mjög hratt. Seth Burgess og félagar hafa nú ákvarðað mjög nákvæmlega hvenær þessi mikli útdauði varð. Það hafa þeir gert með aldursgreiningum á geislavirkum efnum frá þessum tímamótum í jarðsögunni. Þá kemur í ljós að útdauðinn varð fyrir um 252 milljón árum og hann stóð yfir tímabil sem er ekki lengra en um 2,1 til 18,8 þúsund ár! Þetta er sýnt á fyrstu myndinni. Þar er einnig sýnt að mjög miklar breytingar urðu á efnafræði heimshafanna, sem byrjuðu rétt fyrir útdauðann og kunna að hafa valdið honum. Þetta er sýnt sem hlutfall á tveimur samsætum eða ísótópum kolefnis, C12 og C13. C12 er mjög algengt, en C13 er yfirleitt í eða um 1%.  Þetta bendir til að mjög mikið magn af CO2 hafi borist út í andrúmsloftið og í hafið rétt fyrir útdauðann, og orsakað súrnun og hlýnun hafanna áður en CO2 barst dýpra eða veðraðist út. Slík súrnun getur beinlínis hafa orsakað útdauðann. En hvaðan kom allt þetta CO2? Er það úr eldgosum eða af öðrum rótum? Það er alls ekki ljóst. Sumir halda fast við loftsteinskenningu um þennan útdauða, en engar heimildir eru enn fyrir hendi sem styðja það. Næsta skref er að gera einnig nákvæmar aldursgreiningar á blágrýtismynduninni í Síberíu og sjá hvort hún passar við aldur útdauðans mikla. Ef til vill orskaðist þessi mesti útdauði lífríkis á jörðu af einhverjum þáttum, sem við vitum all ekkert um -- ennþá.